Predstavljanje - Horgoš
        Horgos címere  Horgoš je najsevernije naselje Vojvodine. Ova okolina je bogata arheološkim nalazima. Oko devetnaest arheoloških lokaliteta svedoče o tome da je prostor bio naseljen od praistorijskih vremena. Ova iskopavanja govore o prisustvu kereške, vinčanske, bodrogkeresturske, tisapolgarske kulture. Živeli su na ovom prostoru Kelti, Skiti, Huni, Avarai, Kumani, Sloveni, Mađari itd. Verovatno zbog ovog značaja je velik broj zemljanih utvrđenja. Poznati lokaliteti su Kamaraš, Budžak, Sičhalom, Kelapoš itd.
Prvi pisani trag o postojanju naselja nalazimo već u 11. veku, o osnivanju benediktanskog samostana Garam. Tu se nalazilo i jedno ribarsko naselje Horgoš, a često se spominje i selo Sentpeter.Od prvih decenija 13. veka su bili nastanjeni na ovoj teritoriji Kumani koji su dobili veliku autonomiju od kralja Bele IV. Granica ove autonomne teritorije je vodila preko današnjeg Horgoša. O tome svedoče i današnji topografski nazivi: Kunto, Kis-Kunto, Kunhalom itd.
Najznačajnije otkriće iz ovih vremena je jedna mala crkva i nekoliko grobnica iz vremena tatarske najezde kod Malohorgoškog majura. To ukazuje na postojanje samostalnog naselja kod današnjeg Templomdomba (Crkvena humka).
Naziv Horgoša se ponovo spominje u pisanim dokumentima 1640. godine. Ove godine je jedan mađarski plemić dobio i ovu pustaru sa pravom uživanja prihoda. Sam naziv Horgoš znači da je nešto kukastog oblika i verovatno je u vezi sa jednom jezerom koje je bilo u današnjem Horgoškom ritu i zvalo se Horgas-tó (Kukasto jezero).
U turskom razdoblju je Horgoš bio deo segedinskog hatara. Posle senćanske bitke organizuje se Potiska vojna granica a Sentpeter i Horgoš kao pustare pripadaju raznim vojnim sančevima.
Posle rasformiranja Vojne granice ove pustare je kupio segedinski beležnik Karas Mikloš 1746. godine i odmah - nakon kupovine je započeo naseljavanje imanja, na početku samo stihijski a kasnije po planu. Ovi kolonisti su prvo nastanjeni u majurima Budžak, Vermeš, Roža. Današnje naselje u užem smislu je nastalo planskom akcijom 1772. godine. Onda se nastanilo oko 120 porodica iz raznih krajeva Mađarske. U kasnijim decenijama u selo se nastanilo još 1000 stanovnika. Godine 1820. je izgrađeno sedam ulica koje čine istorijsko jezgro Horgoša.
U periodu obnove mađarskih županija Horgoš je postao deo Čongradske županije, a ponekad je bio i centar županijske uprave kada su članovi porodice Karas postali župani ili podžupani.
U drugoj polovini 18. veka i u 19. veku jača se putnički promet i u ovom kraju. Uveden je redovni poštanski (diližanski) saobraćaj i sa dodirom Horgoša koja je bila važna raskrsnica.
Glavno zanimanje Horgošana u 19. veku je zemljoradnja, stočarstvo i delom narodna radinost. Višak proizvoda nose se na subotičku, segedinsku pijacu a počinje da se razvija i zanatstvo: krojači, bačvari, kovači, kožari i čizmari 1837. godine osnivaju svoje cehove. Godine 1845. već postoji i škola.
Horgoš je do 1919. godine pripadao Čongradskoj županiji, okrugu Kiškundorožma a sreski sud mu se nalazio u Segedinu, a i katastar i poreska uprava. Na početku ovog veka selo leži na 18.539 kat. jutara, a broj stanovnika je 7.275.
Prvi svetski rat i političke promene su imale i pozitivne i negativne posledice u razvoju naselja. Agrarna reforma je obuhvatila i porodicu Karas, Rek, Vermeš. Ove konfiskovane zemlje su dobili novi doseljenici južno-slovenskog porekla koji su došli iz Mađarske, Rumunije, 150 porodice optanata, kolonisti iz Đale i Krstura i oko 20 porodica dobrovoljaca.
Društveni i ekonomski razvoj Horgoša posle 1945. godine se odvijao bržim tempom. Formirane su zadruge, osnovana su poljoprivredna dobra. Pre toga u selu nije bila zastupljena industrija, mada je Horgoš bio poznat u celom svetu kao proizvođač začinske paprike – najčuvenija je segedinska pa posle horgoška paprika, ali njena porizvodnja se odvijala na manufakturni način kod 4–5 privatnih vlasnika mlina za papriku. Industralizacija počinje 1950-tih 1960-tih godina, osnivanjem Vitamina i drugih preduzeća, kao što je Iglo.
Horgoš je danas jedan od lokalnih centara Opštine. Upravne funkcije su zastupljene mesnom kancelarijom i mesnom zajednicom. U naselju radi kompletna osmogodišnja škola sa mađarskim i srpskim nastavnim jezikom i postoji KUD „Bratstvo”.
Razvijena je maloprodajna trgovinska veza sa robnom kućom, salonom nameštaja, otvorenom tržnicom i vašarištem.
Saobraćajna funkcija i danas je veoma značajna – raskrsnica je lokalnih i regionalnih puteva i železničkih linija a horgoški drumski granični prelaz je jedan od naprometnijih izlaza u svet.
Kulturna i folklorna baština Horgoša je bila poznata već u prošlom veku. O ljudima sela je napisao jednu novelu poznati mađarski pisac, Koloman Miksat, a saradnik Đulai Pala i Aranj Lasloa, Benedek Čaplar je sakupljao tekstove božićnih igara. Godine 1906. se u Kamarašu boravio i poznati kompozitor Bela Bertok i sakupljao je narodne pesme zajedno sa Balaž Belom. Ova istraživanja je nastavio etnolog Lajoš Kiš.


dr Pap Đerđ